راهنمای خرید کلنگ و تبر یخ
لذت و هیجان کوهنوردی و یخنوردی چیزی نیست که بتوان برای دیگران توضیح داد. کسانی که عاشقانه به این فعالیت می‌پردازند برایشان تابستان و زمستان و شرایط سخت ندارد. می‌خواهند هر زمان که زندگی به آنها فرصت می‌دهد در دل کوه نفس بکشند و از مسیرهای سخت عبور کنند، اما این ورزشکاران از بهترین و استانداردترین تجهیزات ممکن استفاده می‌کنند مانند طناب، کرامپون، قرقره، تجهیزات کمکی، کلنگ و تبر یخ، بله همه اینها به شما کمک می‌کند که امنیت جانی و سلامت فیزیکی خود را حفظ کنید و با آرامش بیشتر از کوهنوردی لذت ببرید. در این مطلب به طور اختصاصی به بررسی کلنگ و تبر یخ می‌پردازیم تا ببینیم این وسیله مهم در صعود، باید دارای چه ویژگی‌ها و مشخصاتی باشد و چه کاربردی را برای ما فراهم می‌آورد. در ادامه با ما همراه باشید.
امروزه با توجه به پیشرفت تکنولوژی و طراحی‌های متفاوت، شما با انواع بسیار زیادی از کلنگ‌ها و تبرهای یخ روبرو هستید. این کلنگ‌ها دارای اندازه‌های متفاوت، جنس تیغ و فرم دسته متفاوت می‌باشند. که هر کدام با توجه به این عوامل گفته شده یک ویژگی کاربردی خاصی را فراهم می‌آورند. پس بدانید که انتخاب فرم و اندازه یک مبحث تخصصی است و نه یک بحث سلیقه‌ای که فکر کنیم فقط برای زیباتر بودن و یا تنوع طرح، کلنگ‌ها را به این شکل می‌سازند.
اجزای کلنگ یخ
سر: این قسمت کلنگ شامل یک نوک و قسمت انتهایی تیشه مانند است. جنس سر کلنگ‌ها معمولا از آلیاژهای سبک و تقویت شده می‌باشد. بعضی یخنوردان در مسیرهای برفی از کلنگ‌های آلومینیومی سبک نیز استفاده می‌کنند.
نوک (تیغه) : اشاره به قسمت تیز و فرو رونده کلنگ دارد. این نوک تیز برای وارد کردن ضربه و چرخاندن میان یخ‌ها استفاده می‌شود و معمولا به شکل منحنی می‌باشد تا در زمان ضربه، انتقال نیروی بیشتری داشته باشد و تسلط بهتری را برای شما فراهم آورد.
تیشه ای (بیلچه): طرف مقابل نوک قرار می‌گیرد و در اکثر موارد به حالت یک تیغه تیز و بیلچه مانند است. اما در بعضی کلنگ‌ها به صورت تیشه‌ای طراحی می‌شود که برای کوبیدن و ضربه زدن نیز مناسب است.
حلقه بیضی شکل سخمه: این حلقه و سوراخ د انتهای دسته کلنگ قرار دارد و از آن برای بستن طناب، آویز کردن کلنگ و موارد این چنینی استفاده می‌شود.
دسته (شافت): کلنگ و تبر یخ مانند هر کلنگ معمولی نیاز به دسته دار تا شما به راحتی از آن استفاده کنید. این دسته‌ها از نظر جنس متنوع هستند که بیشتر از آلیاژهای آلومینیوم بخاطر سبکی استفاده می‌شود. از نظر طراحی نیز دسته‌ها به دو نوع مستقیم و غیر مستقیم تقسیم می‌شوند.
دسته های مستقیم: در یک کوهنوردی معمولی استفاده می‌شود. این دسته‌ها به راحتی در مسیرهای کم شیب شما را حمایت می‌کنند و صعود با آنها راحت‌تر انجام می‌گیرد.
دسته های انحنا دار: بخاطر نوع طراحی دست شما از سطح فاصله بیشتری پیدا می‌کند و در مسیرهای یخبندان و برفی تماس انگشتان دست با برف و یخ کم می‌شود. این نکته دسته‌های انحنا دار می‌باشد. اما در نظر بگیرید که کار کردن با آنها به تسلط بیشتری نیاز دارد و برای مسیرهایی با شیب زیاد مناسب می‌باشند.
چنگک دسته: قسمتی از دسته کلنگ را به صورت دستگیره و چنگکی طراحی می‌کنند تا تسلط شما در زمان استفاده بیشتر باشد و اگر بخاطر رطوبت و یا بارندگی دسته خیس شد، این چنگک به کمک شما بیاید و نگذارد به راحتی دست از روی دسته کلنگ سر بخورد و یا خارج شود.
سخمه کلنگ : برای کلنگ‌های کوهنوردی یک قسمت نوک تیز در پایین دسته طراحی می‌کنند که در زمان صعود آزاد و مستقیم از آن استفاده می‌شود. در این مواقع کافی است کلنگ را از قسمت انتهایی خود درون یخ و سنگ گیر بیندازید. برای شما مانند یک کمک کننده قوی خواهد بود.
بند مخصوص: یک وسیله جانبی است که آن را در زمان خرید کلنگ باید تهیه کنید و در صعود از آن استفاده کنید. این بند مخصوص مراقب کلنگ شما خواهد بود که در مواقع حساس از دست شما رها شد به پایین پرت نشود. این پرت نشدن به پایین دو حسن دارد، یکی اینکه شما کلنگ یخ شکن خود را از دست نمی‌دهید و دیگر اینکه اگر کوهنوردی پشت سر شما در مسیر صعود باشد دچار صدمه و اتفاقی ناگوار نمی‌شود.
اجزای یک کلنگ کوهنوردی و یا همان تبر یخ را بررسی کردیم، اما نکته‌ای که در زمان خرید باید به آن توجه کنید، اندازه دسته کلنگ می‌باشد. این اندازه شاید در ابتدا چندان برای شما مهم به نظر نیاید، اما در زمان استفاده اگر با فیزیک و قد شما همخوانی نداشته باشد باعث مشکلات و دردسر خواهد شد. در این قسمت به نکات مهم برای انتخاب طول کنگ می‌پردازیم.
انتخاب طول مناسب دسته تبر یخ (کلنگ کوهنوردی)
شما برای انتخاب یک اندازه مناسب چند راه پیش رو دارید. ابتدا اگر به یک کوهنورد حرفه‌ای دسترسی دارید و همراه شما می‌باشد، از او بخواهید متناسب با قد شما، کلنگ را انتخاب کند. اگر به این مورد دسترسی ندارید از یک روش تجربی باید استفاده کنید. در این روش سر کلنگ را در دست بگیرید و آن را به موازات بدن، کنار پای خود به گونه‌ای نگه دارید که نوک تیز سخمه به سمت پایین باشد. بدن خود را آزاد و راحت نگه دارید، در این حالت کلنگی مناسب شما می‌باشد که انتهای دسته به مچ پای شما ( محل غوزک پا) برسد. شما خواهید دید که به همین راحتی تبر یخ مناسب و استاندارد بدن خود را انتخاب کرده‌اید. می‌توانید از قبل این کار را با یک چوب در خانه تمرین کنید و اندازه آن را بگیرید. همان اندازه را در فروشگاه از فروشنده درخواست کنید.
اما گاهی افراد حرفه‌ای بعد از مدتی که تسلط خوبی دارند و با جزییات کار با تبر یخ آشنا هستند از اندازه‌های متفاوت استفاده می‌کنند. مثلا برای اینکه سبک‌تر باشد از تبرهای کوتاه‌تر استفاده می‌کنند. که در نظر داشته باشید حداقل اندازه 60 سانتیمتر باشد. چرا که در اندازه‌های کوچکتر از این مقدار ممکن است به بدن خود آسیب وارد کنید. اما اگر مسیر شما کوهنوردی است و صعود در شیب تند و عمودی دارید، تحت شرایطی می‌توانید از کلنگ‌های کوچکتر هم استفاده کنید. بعضا کوهنوردانی که قد خیلی بلندی نیز دارند از کلنگ‌های بزرگتر از اندازه مناسب خود در کوهنوردی با شیب ملایم استفاده می‌کنند.
در زمینه تخصصی یخ نوردی کلنگ‌ها یا تبرهای یخ به صورت جفت ارائه می‌شوند. چرا که در زمان بالا رفتن و صعود، به دلیل لغزنده بودن مسیر، شما تنها با کمک تبر یخ می‌توانید مسیر را طی کنید. پس برای هر دو دست داشتن تبر یخ الزامی می‌باشد.
استاندارد بین المللی تبر یخ
نکته دیگری که شما در زمان خرید باید به آن توجه کنید، استاندارد بودن تبر از نظر جنس تیغه و دسته و همچنین از نظر طراحی می‌باشد. وسایل سخت و ابزار این چنینی دارای استانداردی تحت عنوان استاندارد CEN می‌باشند. این استاندارد تبرهای یخ را در دو دسته Basic (مناسب برای کوه پیمایی و مسیر با شیب کم) و Technical (مناسب برای یخ نوردی و صعود با شیب تند) قرار می‌دهند.
جمع بندی
در این مطلب به موارد کلی چون اندازه مناسب تبر یخ و نوع استانداردی که باید رعایت شده باشد پرداختیم. همچنین شما در زمان خرید بسته به نوع فعالیت که بیشتر پیمایش و مسیرهای کم شیب است یا اینکه به صورت یخ نوردی و صعود در شیب تند است باید نوع تبر یخ خود را انتخاب کنید. در خرید وسایل و تجهیزات کوه حتما کیفیت و معتبر بودن کالا را در نظر بگیرید، چرا که شما قرار است سلامتی و جان خود را در صعود همراه این ابزار حفظ کنید.