راهنمای خرید طناب کوهنوردی
کوهنوردی و صخره نوردی یکی از علایق بشر در طول تاریخ بوده و هست. میزان هیجان، فشار و قدرت جسمانی در کنار تمرکز ذهنی و هوش، باعث شده است طرفداران زیادی را به سمت خود بکشد. اما از جایی به بعد در کنار تمام این توانمندی‌های انسانی، استفاده از تجهیزات استاندارد و کمکی، باعث شد در کنار حضور در طبیعت و لذت از یک کوهنوردی سالم، نگرانی در مورد خسارت‌های جانی به مراتب کاهش پیدا کند. با استقبال از تجهیزات کوهنوردی شرکت‌های سازنده نیز قدرت گرفتند و تنوع در محصولات بسیار زیاد شد.
یکی از مواردی که یک بار هم اگر فرد کوهنوردی را دیده باشید یا با تیم کوهنوردی همراه باشید، حتما به آن تاکید میشود و همراه است، طناب کوهنوردی می‌باشد. طناب‌ها در سایز‌های قطری و طولی متفاوت در بازار ارائه می‌شوند، اما باید در هنگام خرید طناب به اصول و استانداردهایی توجه شود. در ادامه به معرفی انواع طناب‌ها و مشخصات مورد نیاز برای طناب‌های کوه نوری می‌پردازیم. همچنین از نظر کاربردی و استانداردهای بین المللی درباره طناب کوه نوردی صحبت خواهیم کرد.
انواع طناب کوهنوردی
طناب های کوهنوردی با معیار‌های خاصی دسته بندی می‌شوند که ما سعی بر آن داریم چند دسته بندی مهم و زیر شاخه استاندارد بین المللی را در اینجا بررسی کنیم.
ابتدا نوع کشش طناب است، طناب‌های کوه نوردی از نظر کشش و یا همان کشیده شدن به دو نوع : طناب قابل کشش (دینامیک) و طناب غیر قابل کشش (استاتیک) تقسیم می‌شوند.
- طناب‌های دینامیک : درست است که هدف اصلی استفاده از طناب، جلوگیری از سقوط و پرتاب شدن‌های ناگهانی است، اما خود طناب نیز در هنگام افتادن ضربه‌ای را به بدن وارد می‌کند، بنابراین شما باید از طنابی استفاده کنید که قابلیت کشسان در یک بازه استاندارد را داشته باشد، نه اینکه زیاد دچار کشیده شدن شود. این قابلیت کشسانی در طناب دینامیک باعث میشود مقداری از ضربه ناشی از پرتاب شدن یا افتادن گرفته شود و به کوه نورد منتقل نشود.
- طناب‌های استاتیک : در مسیر کوه نوردی شما تجهیزاتی دارید که به وسیله طناب به شما آویزان است یا از طریق دیگر آنها را منتقل می‌کنید. برای حمل تجهیزات و لوازم بهتر است از طناب استاتیک استفاده شود. این طناب‌ها قابلیت کشسانی ندارند و از تکان خوردن لوازم و ایجاد لنگر جلوگیری می‌کند. همچنین در قسمت‌هایی از مسیر با توجه به تجربه و شرایطی که ایجاد میشود، استفاده از طناب استاتیک الزامی می‌باشد.
قطر طناب کوه نوردی
درمورد ویژگی طولی طناب کوه نوردی صحبت کردیم. اما سوالی که مطرح میشود این است که آیا اگر از قطرهای بالا استفاده کنیم امنیت بیشتری داریم؟ درست است که با افزایش قطر طناب استحکام آن تقویتمی‌شود، اما در صعود‌های طولانی شما مجبوربه حمل وزن سنگین‌تری خواهید شد. پس در انتخاب طناب علاوه بر استحکام آن به وزنش نیز توجه میشود. معمولا در هنگام خرید و یا زمانی که مشاوره بخواهید بگیرید، وزن طناب را بر اساس واحد طول آن به صورت گرم بر متر خواهند گفت. در ابتدا که آماتور هستید ومسیر‌های صعود کوتاه‌تری را می‌پیمایید از طناب‌های زخیم با قطر 10 و بالاتر استفاده کنید. زمانی که به عنوان یک حرفه‌ای به فعالیت کوه و سخره نوردی پرداختید، از طناب‌های 9.5 تا 9.5 میلیمتری استفاده کنید.
البته دسته سبک‌تری از طناب‌های کوهنوردی با قطر 7 تا 8.5 در بازار موجود است که کاربرد آنها متفاوت است و در قسمت دسته بندی بر اساس تکی، دوتایی و دوقلو بودن طناب خواهیم گفت.
طول طناب کوه نوردی
از نظر قطر طناب کوهنوردی را بررسی کردیم، از نظر طول نیز شما به یک حد بهینه نیاز دارید که فواصل مورد نظر را پوشش دهد. به طور معمول شرکت‌های تولید کننده به صورت طول‌های 50، 60، 70 و بعضا 80 متری طناب‌ها را روانه بازار می‌کنند. اما در بازه 50 تا 70 بیشترین استقبال انجام میشود و طناب‌های این بازه پاسخگوی اکثر نیازهای کوهتورد در طول مسیر صعود می‌باشند. البته چند متر بلندتر بودن، نه خیلی زیاد، در استفاده‌های زیاد به کمک شما می‌آید و زمانی که محل حلقه و چنگه اولیه و انتهایی دچار آسیبشدند می توانید کمی جلوتر آنها را دوباره نصب کنید.
پوشش طناب کوهنوردی
از نظر پوشش طناب‌ها به دو دسته بدون پوشش و دارای پوشش ضد آب و روطوبت ( Dry coating) تقسیم می‌شوند. طناب‌هاب بدون پوشش ارزان‌تر هستند اما در تماس با آب و هوای مرطوب خیس شده و اگر دما پایین باشد دچار یخ زدگی می‌شوند. یک طناب یخ زده دیگر برای شما در شرایط صعود کار مفیدی را انجام نخواهد داد. همچنین طناب بدون پوشش به راحتی خیس شده و باعث میشود وزن آن به مقدار زیادی افزایش یابد که در مسیر صعود باعث افزایش مصرف انرژی شما میشود. در مورد طناب‌های دارای پوشش ضد آب و رطوبت هیچ کدام از این مشکلات اتفاق نمی‌افتد.
تعداد رشته های طناب کوهنوردی
طناب‌های کوهنوردی را از منظری دیگر نیز دسته بندی می‌کنند و آن تعداد رشته‌های مورد استفاده از طناب در زمان صعود است که به صورت زیر می باشد.
- تک طناب (Single Rope): تک طناب‌ها دارای قطر بالاتری هستند و در محدوده 9.2 تا 11 میلی‌متر می‌باشند. این طناب‌ها برای هر صعود و مسیری مناسب می‌باشند و از استحکام خوبی برخوردار هستند.
- نیم طناب یا طناب دوبله (Half Rope or Double Rope): طناب‌های این دسته با قطر 8 تا 9 میلیمتری خود، کاربرد‌های زیادی در صعود و فرود دارند، اما باید به صورت دوتایی یا مکمل استفاده شوند. نیم طناب‌ها برای مسیر‌های مورب مناسب می‌باشند همچنین در هنگام فرود با گره زدن آنها، برای شما مسافت دوبل را فراهم می‌کنند. همچنین ایمنی بیشتر در صورتی که یکی از طناب‌ها مشکل داشته باشد، ایجاد می‌کنند. اما کار با نیم طناب‌ها کمی مشکل‌تر از کار با طناب‌های ساده است و وزن آنها در مجموع از وزن طناب تک بیشتر می‌باشد.
- طناب دوقلو (Twin Rope): همانطور که از اسم این‌طناب‌ها مشخص است آنا به صورت جفت و کنار هم استفاده می‌شوند. طناب‌های دوتایی در زمان فرود شرایط بهتری را برای کوه نورد به وجود می‌آورند. چرا که کنترل بهتری بر روی مسیر خواهد داشت و با خیالی راحت فعالیت خود را انجام می‌دهد. دقت شود که در زمان قرار دادن طناب‌های دو قلو درون حلقه‌ها، هردوی آنها را باید عبور دهید.
استانداردهای اتحادیه جهانی کوهنوردی (UIAA)
این اتحادیه مواردی را به عنوان معیار قرار داده است که با کسب امتیاز این موارد، طناب مورد نظر شرایط استاندارد را بدست می‌آورد. در ادامه به چند مورد اصلی آن اشاره می‌کنیم.
اولین مورد برچسب UIAA در زمینه سقوط است. این برچسب به شما می‌‌گوید که طناب مورد نظر چه تعداد سقوط را می‌تواند تحمل کند. بازه این عدد بین 5 تا 17 است. شما وقتی طنابی را برای صعود استفاده کردید که برای مثال روی آن عدد 8 بود، یعنی بعد از 8 بار سقوط با آن طناب، دیگر قابل اطمینان نیست و بهتر است طناب خود را عوض کند.
تغییر طول دینامیک یا پویا (Dynamic elongation): منظور از این اصلاح همان ویژگی الاستیک طناب است که در اثر سقوط و پرت شدن ایجاد میشود. البته به شدت ضربه و عوامل دیگر نیز بستگی دارد. با این حال نباید از 30 درصد بیشتر باشد.
تغییر طول استاتیکی (Static elongation):این میزان از کشش در حالت ثابت است. یعنی زمانی که یک وزن ثابت بدون ضربه و فشار ناگهانی به طناب نیرو اعمال می‌کند. در تست‌های آزمایشگاهی از وزنه 176 پوندی استفاده می‌کنند. طنابی که میزان تغییر طول حالت استاتیکی آن کمتر از 7 درصد باشد. مناسب و مورد تایید است.
نیروی ضربه وارد به کوهنورد (Impact force) : اول تعریف کنیم که منظور از این ضربه چیست؟ شما هنگامی که در ارتفاع یا در زمان صعود و فرود، از سطح فاصله بگیرید و به اصطلاح پرتاب شوید، طناب برای نگه داشتن شما یک نیروی ضربه‌ای را در زمانی که طول آزاد آن تمام میشود، وارد می‌کند. این نیرو که بر حسب کیلو نیوتن بیان میشود، هرچه کمتر باشد بهتر است. یعنی طناب نیروی پرتاب را در سطح کشسان خود پخش می‌کند و مقدار کمتری را به بدن شما وارد می‌کند. عدد 9 کیلو نیوتن از مقادیر مناسب و تایید شده می‌باشد.
علامت میانی و پایانی : یکی دیگر از استانداردهایی که در طناب‌های کوه نوردی باید رعایت شود، علامت نشان در وسط طناب و چند متر قبل از پایان آن است. بعضی شرکتها با رنگی متفاوت و علامتی مشخص وسط طناب را به شما نشان می‌دهند. همچنین چند متر قبل از انتهای طناب به شما اطلاع داده میشود. این نکات از اتفاقات زیادی جلو گیری می‌کند، چرا که به خاطر مسیر اوریب و غیر مسطح ممکن است شما در تخمین مسافتی که از طناب استفاده کرده‌اید دچار اشتباه شوید و زودتر از آنچه فکر می‌کنید به پایان آن برسید. بعضی شرکتها نیز طناب‌هایی را به بازار عرضه کرده اند که از نقطه میانی دچار تغییر رنگ میشود و نیمه دوم طناب با نیمه اول آن کاملا از نظر رنگ متفاوت است.
سخن پایانی
در این مطلب به ویژگی‌ها و مشخصات طناب‌های کوه نوردی پرداختیم و در ادامه استانداردهای مورد نیاز را بیان کردیم. شما در انتخاب و خرید طناب باید تمام این موارد را در نظر بگیرید و در هیچ موردی کوتاهی نکنید. چرا که شما در مسیر سلامتی و جان خود را به این وسایل و تجهیزات می‌سپارید.